Duitse militaire begraafplaats

Klerkenstraat 86A - Langemark

Het ‘Deutscher Soldatenfriedhof’ in Langemark is bijzonder aangrijpend door de kracht van de eenvoud.  Achter de monumentale poort van roze Weserberg-zandsteen liggen ruim 44.000 Duitsers begraven, van wie bijna 25.000 in een massagraf.  Meer dan 3.000 studenten-vrijwilligers van het 22ste t.e.m. 27ste Reservekorps vonden hier hun laatste rustplaats.  Ze sneuvelden in oktober en november 1914 tijdens herhaalde aanvallen in de Eerste Slag bij Ieper.  Door het grote aantal studenten onder deze vrijwilligers, kreeg de begraafplaats de naam 'Studentenfriedhof'.

Het poortgebouw

Aan de ingang bevindt zich een zwaar poortgebouw dat aan een bunker laat denken. Het werd opgetrokken in rode zandsteen van de Weser/Vesder en was bedoeld om de overgang te maken van het alledaagse leven naar de begraafplaats zelf en zo toch wat afstand te scheppen.
In het poortgebouw zijn drie ruimtes : de centrale doorgang en twee zijkamers.
De in- en uitgang en de toegangen tot de twee zijkamers kunnen met zware poorten uit handsmeedwerk afgesloten worden.
De muren en het plafond van de centrale doorgang zijn met mozaïeksteentjes afgewerkt, de zij-ruimten met eikenhout.
Op de eiken panelen van de 'ere-ruimte' aan de rechterkant staan de namen van de 6313 geïdentificeerde gesneuvelden van de oorspronkelijke begraafplaats (laagst gelegen deel).
Rond de begraafplaats bevindt zich een lage brede omheiningsmuur uit dezelfde steensoort als het poortgebouw. Langs de straatkant groeien knotwilgen (als een erewacht) en het rechterdeel rond het vroegere klaprozenveld (nu met bijzettingen uit halfweg de jaren 1950) is omringd door een brede sloot die moet doen denken aan de onderwaterzetting van het IJzerfront.

Het kameradengraf

Omdat de Duitse militaire begraafplaats van Langemark meest plaats bood, werden hier in de periode 1956-1958 alle niet-geïdentificeerde ontgravenen uit België in een 'kameradengraf' bijgezet. Achter de toenmalige afscheidingsmuur werden 366 graven verplaatst om plaats te maken voor het reusachtige graf. Hierin werden bijna 25000 stoffelijke resten bijgezet.

Vóór het graf liggen de wapenschilden van 8 Belgische provincies (Oost- en West-Vlaanderen kreeg de naam Vlaanderen; Brabant was nog niet opgedeeld in Vlaams en Waals Brabant).

Centraal tussen de 8 wapenschilden ligt een bronzen krans van eikenloof met de woorden 'Ich habe dich bei deinem namen gerufen, du bisst mein' uit de profeet Jesaja (43,1).

Rond het massagraf staan blokken met daarop 68 bronzen panelen met de namen van 17342 niet-geïdentificeerden waarvan men op basis van archiefonderzoek quasi zeker is dat ze in dit massagraf bijgezet werden. De namen staan alfabetisch gerangschikt, beginnend aan paneel 1 (links t.o.v. het massagraf), vervolgens in wijzerzin langs de binnenzijde van de blokken tot aan paneel 34, vervolgens verder in tegenwijzerszin vanaf de rugzijde van paneel 34 langs de buitenzijde.

De Beeldengroep van Krieger

De beeldengroep van de professor aan de Akademie der Bildender Künste in München Emil Krieger stond oorspronkelijk tegen de vroegere scheidingsmuur tussen het massagraf en het inkomgebouw. Er werden vier treurende militairen uitgebeeld die met hun rug tegen de muur stonden, aan de achterzijde van het massagraf. Op die manier moesten de beelden vanop afstand bekeken worden. De beelden werden heel sober uitgevoerd. Het geheel moest oproepen tot bezinning.

In 1984 werd de beeldengroep verplaatst naar de verste zijde van de begraafplaats.

49 gedenkstenen op de Hindenburglinie Langemark-Geluveld

Op het hoger gelegen deel van de begraafplaats staan drie gerestaureerde Duitse betonnen schuilplaatsen, gedeeltelijk bovengronds met de toegangen gekeerd naar de Duitse linie (noorden). Om deze verdedigingslijn (Hindenburglinie Langemark-Geluveld) nog meer te benadrukken, werden de bunkers verbonden met grote blokken uit beton met vooraan een granietblok met daarop de namen van legerafdelingen en studentenverenigingen die aan de inrichting van de oorspronkelijke begraafplaats in de jaren 1930 hebben meegeholpen.

De onthaalsite

De nieuwe onthaalsite naast de begraafplaats stelt het leven van de soldaat gedurende de eerste oorlogsmaanden voor en de wegtrekkende bevolking, de verschrikking van de eerste gasaanvallen in april 1915 en het ontstaan en de evolutie van deze begraafplaats.  De onthaalsite is een zwarte tunnel van 25m lang en 3 m breed.  Aan de linkerkant tonen 7 beeldschermen de geschiedenis van deze ingetogen site.  Aan de rechterkant zijn er 3 kijkgaten zodat vanuit de donkere tunnel de begraafplaats te zien is.  Het sobere ontwerp van de onthaalsite, gecombineerd met authentiek en nieuw beeldmateriaal, zorgen voor een  unieke belevenis ! 

De begraafplaats en het onthaalpaviljoen zijn iedere dag gratis toegankelijk van zonsopgang tot zonsondergang.

Een educatieve bundel voor het lager onderwijs of het middelbaar onderwijs kan verkregen worden bij de toeristische dienst.

Raadpleeg ook volgende app :

- voor Android:

https://play.google.com/store/apps/details?id=com.shoutrlabs.shoutrboxxapp.volksbund

- voor  iOS:

https://itunes.apple.com/de/app/digitaler-friedhof/id1039690990?mt=8

Op 20 september 2023 werden 27 begraafplaatsen en monumenten, liggend om en bij de WO I-frontlijn in de Westhoek, op de werelderfgoedlijst van UNESCO geplaatst, waaronder The Brooding Soldier.

Meer info: Erfgoed Eerste Wereldoorlog in de Westhoek erkend door Unesco | Westhoek (toerismewesthoek.be)